تاریخچه صنعت چاپ

چاپ را به اصطلاح انتقال مطالب در قالب تصاویر ، نوشته ، اعداد و رقم به مخاطبین خود برای انتقال اطلاعات می باشد. که این مطالب برروی یک فرمی در تیراژ بالا صورت می گیرد. خود واژه چاپ برگرفته از یک لغت قدیمی تری به نام چهاپ کی باشد که این لغت خود به معنی فشردن سطحی بر سطح دیگر می باشد. بعضی ها خود لغت چاپ را به معنای نقش و اثر که برروی متون و سطوح مختلف درج می شود. ما قصد داریم در مقاله تاریخچه صنعت چاپ از ایرانیان پک؛ توضیحات تکمیلی از ابتدا تا توسعه یافتن صنعت چاپ چه در ایران و جهان بپردازیم و امیدوار هستیم با مطالعه این مقاله تاریخچه صنعت چاپ بتوانید به نکات بسیار ارزشمند و کاربردی در این زمینه برسید.

معنای اصلی خود لغت چاپخانه محلی که در آن چاپ و متون نوشتاری اتفاق می افتد. به نوع ساده تر چاپخانه یک کارگاه و یا یک مجتمعی می باشد که از عهده خدمات چاپی و نوشتاری انجام بشود یا به عبارت دیگر محلی که خدمات چاپی مانند چاپ کارت ویزیت ، چاپ تراکت ، چاپ بروشور ، چاپ پاکت ، چاپ سربرگ ، چاپ فاکتور ، چاپ لیبل و … در آن انجام بشود. امروز صنعت چاپ بعنوان یک ابزار کلیدی و کاربردی برای نشر و توسعه امور نوشتاری هر حکومت محسوب می شود و ضرورت وجودی این موضوع برای همگان واضح و مبرهن می باشد.

تاریخ پیدایش صنعت چاپ در جهان

3000 هزار سال قبل از میلاد مسیح نخستین رویدادهای پیدایش صنعت چاپ می توان به ساکنین بین النهرین اشاره کرد که از مهره های استوانه ای برای چاپ نوشته و تصاویر برروی سطوح گلی استفاده می کردند. در جوامع دیگر همچون چین و مصر از تمبرهای کوچک برای چاپ برروی سطوح و پارچه استفاده می کردند.

در قرن دوم پس زا میلاد مسیح یک دانشمند چینی به نام تسای لون برای اولین بار موفق به اختراع و تولید کاغذ در جهان شد.

در قرن هفتم میلادی کتاب کوچکی که در آن مطالبی از متون انجیل یوحنا به زبان یونانی بود در تابوت گذاشته شد که محققان موفق شدند جسد او را در کلیسایی در بریتانیا قرار داشت نبش قبر بکنند و این کتاب با ارزش را از آن خارج بکنند و در حال حاضر کتاب انجیل کاتبرت قدیمی ترین کتاب اروپایی محسوب می شود.

در قرن یازدهم مجدد یک دانشمند چینی به نام بی شنگ موفق شد برای اولین بار حروف متحرکی چاپی را اختراع بکند اون حروف چاپی خودش را با گل رس ایجاد و اختراع کرد. قرن دوازده تازه تکنولوژی ساخت و صنعت کاغذ به اروپا رسید.

در قرن سیزده برای نخستین بار حروف فلزی برنز در چین و ژاپن طراحی شد که قدیمی ترین این نمونه به سال های 1397 میلاد مسیح میرسد.

هنر چوب تراشی از دیرباز در بسیاری از کشورها سابقه داشت و این هنر در اوایل قرن 15 به اروپا رسید. هنر چوب تراشی یک هنر حکاکی تصویر و متون برروی سطوح می باشد. این هنر توسط چاقوهای مخصوص برروی سطوح چوبی ایجاد میشد.

در سالهای آینده این هنر را توسعه دادند و از آن بعنوان تکثیر و نشر مطالب استفاده کردند. به گونه ای که مانند مهم مطالب خودشان را برروی آن حک می کردند و سپس با قراردادن در جوهر و سپس آن سطح را برروی کاغذ قرار می دادند. بیشتر این نوع چاپ ها در کتابخانه های اروپایی قرار دارد و کتاب های متنوعی از جمله کتاب انجیل و گوتنبرگ به وسیله این نوع نشر و چاپ گردید.

در سال 1465 یک هنرمند آلمانی گراور سازی با قلم را ابداع کرد. در این تکنیک یک تصویر بر روی یک صفحه فلزی (مسی) به وسیله جسم نوک تیز حک می‌شود.

ویلیام کاگستون در سال 1476 تجهیزاتی از هلند خریداری کرد و اولین ماشین چاپ را در انگلستان ساخت. در همان سال گراور سازی مسی برای اولین بار برای چاپ تصاویر استفاده شد. صنعت چاپ در اواخر قرن پانزدهم در بیش از 250 شهر مهم در سر تا سر اروپا گسترش یافت.

تاریخچه صنعت چاپ در ایران

تاریخ چاپ در ایران به پنج قرن پیش از میلاد مسیح یعنی به دوران پادشاهان هخامنشی و مهرهای سلطنتی می‌رسد که برای تأیید احکام و فرمان‌های حکومتی از آن‌ها استفاده می‌کردند. ورود واژه? چاپ به زبان فارسی را به اواخر قرن هفتم هجری و زمان سلطنت گیخاتوخان، پسر اباقاخان مغول (690–694ق) نسبت می‌دهند

نخستین چاپخانه در ایران به دوران صفویان بازمی‌گردد که کشیشان ارامنه در جلفای اصفهان با آن تعدادی دعا و ذکرهای مسیحی را چاپ کردند. در دوره حکومت نادرشاه افشار به گزارش دو سیاح خارجی جزوه‌هایی به لاتینی و عربی در ایران چاپ و پخش شد. اما این در دوران ولایت عهدی عباس میرزای نایب السلطنه است که صنعت چاپ در ایران به‌طور جدی آغاز و شکل می‌گیرد.

زمان فتحعلیشاه قاجار خواهان پیشرفت‌های نظامی و سیاسی بود، به ویژه برای تعلیم و آموزش سپاه شکست خورده در جنگ‌های با روس و دیگر علوم لازم، به ضرورت رفع عقب ماندگی‌های محسوس در آن زمان؛ در این میان چاپخانه‌ای لازم بود که به نشر روزنامه و کتاب‌های آگاهی دهنده به ویژه کتاب‌های علمی اختصاص یابد. این مهم سرانجام با حمایت و پی‌گیری‌های او محقق شد. بدین ترتیب، او بنای نخستین چاپخانه‌ای را گذاشت که در ایران، به زبان فارسی و با روش چاپ سربی، به نشر کتاب پرداخت.

پیدایش چاپ تصویری در ایران به زمان محمد شاه بر می‌گردد. نخستین کتاب شناخته شده‌ای که چاپ مصور شد، کتاب «لیلی و مجنون» مکتبی بود که در سال1259هـ. ق به چاپ رسیده‌است.

روزنامه? وقایع اتفاقیه به عنوان اولین روزنامه? دولتی و دومین روزنامه? ایرانی نیز از شماره 470 (مورخ پنج شنبه 21 محرم 1277) به بعد، مصور است و در مدت چهار سال 88 شماره آن را مصور چاپ کرده‌اند. از آن پس، بهره‌گیری از چاپ مصور به تدریج در روزنامه‌های دیگر نیز معمول شد.

اولین فرد ایرانی که چاپ تصویری را فرا گرفت، آقا میرزا عبدالمطلب نقاش باشی اصفهانی بود. میرزا عبدالمطلب از طرف امنای دولت به فرنگ فرستاده شده و در آن جا چاپ تصویری آموخته بود. وی از هوشمندان عصر خود بود و افراد دیگری از جمله آقا میرزا ابوتراب نقاش مخصوص وزارت انطباعات چاپ مصور را از او فراگرفته‌اند. در نظر داشته باشیم که میان چاپ سنگی مصور و چاپ سربی مصور تفاوت بود.

منبع مقاله: https://technonameh.ir/history-of-printing-industry-and-printing-house/